آخر شدن. (غیاث) (آنندراج). به آخر رسیدن. منقضی شدن. سپری شدن. پایان یافتن مدت: ز گشتاسب و ارجاسب بیتی هزار بگفت و سر آمد بر او روزگار. فردوسی. جهان چون بزاری برآید همی بد و نیک روزی سر آید همی. فردوسی. عمر خوش دختران رز بسر آمد کشتبنان را سیاستی دگر آمد. منوچهری. یکی لؤلؤ که چون نه مه سر آمد از او تابنده تر ماهی برآمد. (ویس و رامین). همی رنجی و تیماری سر آید ز تخم صابری شادی برآید. (ویس و رامین). زمانی برآسای از آویختن که گیتی سر آمد ز خون ریختن. اسدی. اگرچند بسیار مانی بجای هم آخر سر آید سپنجی سرای. اسدی. خاقانی را جهان سر آمد دریاب که نیست پایمردش. خاقانی. تذروی که بر وی سر آید زمان به نخجیر شاهینش آید گمان. نظامی. عهد جوانی بسر آمد مخسب شب شد و اینک سحر آمد مخسب. نظامی. مکن که روز جمالت سر آید ار سعدی شبی بدست دعا دامن سحر گیرد. سعدی. عمر سعدی گر سر آیددر حدیث عشق شاید کو نخواهد ماند بیشک وین بماند یادگار. سعدی. عاشق شو ارنه روزی کار جهان سر آید ناخوانده نقش مقصود از کارگاه هستی. حافظ. شهر یاران بود و خاک مهربانان این دیار مهربانی کی سر آمد شهریاران را چه شد. حافظ. ، کامل آمدن. (غیاث) (آنندراج). برتر بودن. کامل تر بودن: از پس عمری اگر یکی بمن افتد آن بود آن کز همه جهان بسر آید. خاقانی. فی الجمله پسر در قوت و صفت سر آمد، چنانکه کسی را در زمان او با او امکان مقاومت نماند. (سعدی)
آخر شدن. (غیاث) (آنندراج). به آخر رسیدن. منقضی شدن. سپری شدن. پایان یافتن مدت: ز گشتاسب و ارجاسب بیتی هزار بگفت و سر آمد بر او روزگار. فردوسی. جهان چون بزاری برآید همی بد و نیک روزی سر آید همی. فردوسی. عمر خوش دختران رز بسر آمد کشتبنان را سیاستی دگر آمد. منوچهری. یکی لؤلؤ که چون نه مه سر آمد از او تابنده تر ماهی برآمد. (ویس و رامین). همی رنجی و تیماری سر آید ز تخم صابری شادی برآید. (ویس و رامین). زمانی برآسای از آویختن که گیتی سر آمد ز خون ریختن. اسدی. اگرچند بسیار مانی بجای هم آخر سر آید سپنجی سرای. اسدی. خاقانی را جهان سر آمد دریاب که نیست پایمردش. خاقانی. تذروی که بر وی سر آید زمان به نخجیر شاهینش آید گمان. نظامی. عهد جوانی بسر آمد مخسب شب شد و اینک سحر آمد مخسب. نظامی. مکن که روز جمالت سر آید ار سعدی شبی بدست دعا دامن سحر گیرد. سعدی. عمر سعدی گر سر آیددر حدیث عشق شاید کو نخواهد ماند بیشک وین بماند یادگار. سعدی. عاشق شو ارنه روزی کار جهان سر آید ناخوانده نقش مقصود از کارگاه هستی. حافظ. شهر یاران بود و خاک مهربانان این دیار مهربانی کی سر آمد شهریاران را چه شد. حافظ. ، کامل آمدن. (غیاث) (آنندراج). برتر بودن. کامل تر بودن: از پس عمری اگر یکی بمن افتد آن بُوَد آن کز همه جهان بسر آید. خاقانی. فی الجمله پسر در قوت و صفت سر آمد، چنانکه کسی را در زمان او با او امکان مقاومت نماند. (سعدی)
بالا آمدن، پدید آمدن، ظاهر شدن، سپری شدن، رو به راه شدن کار و انجام یافتن آن، برجستگی پیدا کردن، ورم کردن به هم برآمدن: تنگدل شدن، اندوهگین شدن، خشمگین شدن
بالا آمدن، پدید آمدن، ظاهر شدن، سپری شدن، رو به راه شدن کار و انجام یافتن آن، برجستگی پیدا کردن، ورم کردن به هم برآمدن: تنگدل شدن، اندوهگین شدن، خشمگین شدن
خجل شدن. (آنندراج). خجالت کشیدن، چه در وقت انفعال عرق می آید. (آنندراج در ذیل کلمه تر) : شوخی که گشته خون دلم ازنیمرنگیش گل در چمن تر آمده از شوخ و شنگیش. تأثیر (از آنندراج). ، آزرده شدن. (آنندراج) : چو پیش صبح روشن شد که حال مهر گردان چیست تر آمد خندۀ خوش بر غرور کامکاران زد. حافظ (از آنندراج). ای آزرده دل شده چنین و چنان کرد، و بعضی درین شعر برآمدخوانده اند و در تحیر درآمده اند. (از غوامض) (آنندراج). تر آمد باز از سیل سرشکم من ندانستم که خواهد ساخت جام خونفشانم ماجرا امشب. زکی ندیم (از آنندراج در ذیل کلمه تر)
خجل شدن. (آنندراج). خجالت کشیدن، چه در وقت انفعال عرق می آید. (آنندراج در ذیل کلمه تر) : شوخی که گشته خون دلم ازنیمرنگیش گل در چمن تر آمده از شوخ و شنگیش. تأثیر (از آنندراج). ، آزرده شدن. (آنندراج) : چو پیش صبح روشن شد که حال مهر گردان چیست تر آمد خندۀ خوش بر غرور کامکاران زد. حافظ (از آنندراج). ای آزرده دل شده چنین و چنان کرد، و بعضی درین شعر برآمدخوانده اند و در تحیر درآمده اند. (از غوامض) (آنندراج). تر آمد باز از سیل سرشکم من ندانستم که خواهد ساخت جام خونفشانم ماجرا امشب. زکی ندیم (از آنندراج در ذیل کلمه تر)
کنایه از ملول شدن و به تنگ آمدن. (برهان) (غیاث) (آنندراج). ملول شدن. بستوه آمدن. (فرهنگ رشیدی) : همانا ز جان گفت سیر آمدی که زینسان به پیکار شیر آمدی. فردوسی. دو شیراوژن از جنگ سیر آمدند تبه گشته و خسته دیر آمدند. فردوسی. بدزدید یال آن نبرده سوار بترسید و سیر آمد از کارزار. فردوسی. اگر بشهد و شکر ماند آن حلاوت عشق ملول گشتم و سیر آمدم ز شهد و شکر. فرخی. اگر سیرت نیامد زآنکه دیدی نه من گفتم سخن نه تو شنیدی. (ویس و رامین). بدان که من از این حشم و خدمتکاران و عمال و نواب خویش سیر آمدم. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 89). بمولایی سپرد آن پادشاهی دلش سیر آمد از صاحب کلاهی. نظامی. ، بی نیاز شدن. (برهان) (آنندراج) : نه سیر آید از گنج دانش کسی نه کم گردد ار زو ببخشی بسی. سعدی. ، پر شدن شکم. سیر شدن. مقابل گرسنه شدن: نشایدآدمی چون کرۀ خر چو سیر آمد نگردد گرد مادر. سعدی. ، آسوده گشتن از چیزی. (آنندراج)
کنایه از ملول شدن و به تنگ آمدن. (برهان) (غیاث) (آنندراج). ملول شدن. بستوه آمدن. (فرهنگ رشیدی) : همانا ز جان گفت سیر آمدی که زینسان به پیکار شیر آمدی. فردوسی. دو شیراوژن از جنگ سیر آمدند تبه گشته و خسته دیر آمدند. فردوسی. بدزدید یال آن نبرده سوار بترسید و سیر آمد از کارزار. فردوسی. اگر بشهد و شکر ماند آن حلاوت عشق ملول گشتم و سیر آمدم ز شهد و شکر. فرخی. اگر سیرت نیامد زآنکه دیدی نه من گفتم سخن نه تو شنیدی. (ویس و رامین). بدان که من از این حشم و خدمتکاران و عمال و نواب خویش سیر آمدم. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 89). بمولایی سپرد آن پادشاهی دلش سیر آمد از صاحب کلاهی. نظامی. ، بی نیاز شدن. (برهان) (آنندراج) : نه سیر آید از گنج دانش کسی نه کم گردد ار زو ببخشی بسی. سعدی. ، پر شدن شکم. سیر شدن. مقابل گرسنه شدن: نشایدآدمی چون کرۀ خر چو سیر آمد نگردد گرد مادر. سعدی. ، آسوده گشتن از چیزی. (آنندراج)